نقش عرف در تبیین موضوعات کیفری

چکیده: در فرآیند استنباط احکام کیفری، همانگونه که بحث از حکم ضروری است، فحص و بررسی راجع به «معروض» یا «موضوعِ» حکم و آنچه در تعیین این معروض دخالت دارند نیز اجتناب ناپذیر است. بر این بنیان، فرآیند علمی استنباط در حوز? حقوق کیفری، ترکیبی از «موضوع شناسی» و «حکم شناسی» است. تنوّع موضوعات ِکیفری و اتخاذ موضوع سکوت توسط قانون گذار در خصوص تعریف و تبیین موضوعات مزبور، تکلیف متصدیان استنباط در خصوص «موضوع شناسی» را صُعوبت می بخشد. پژوهش حاضرنقش و میزان تأثیر «عُرف» به عنوان یک نهاد تفسیری و تبیینی در شناخت موضوعات کیفری را به رشت? بحث خواهد کشید، و مرجعیّت عامِ «عُرف» در ساخت، شناخت و حصاردهیِ موضوعاتِ کیفری را به رسمیّت خواهد شناخت، و رجوع به داوری «عُرف» را، به عنوانِ راهی وثیق و امین برای رسیدن به واقعِ احکام و تحقق مِلاکات احکام کیفری (دفع مفسده و جلب مصالح)، گریزناپذیر می داند. همچنین پژوهش حاضر، اگرچه به لحاظ «اصل قانونی بودن جرایم و مجازت ها» منبع انگاشتن «عُرف» به منظور استحصالِ حُکم را بدیهی الفساد می داند، امّا برای «عُرف» در فهم مُناسبات بین احکام و موضوعات و همچنین به عنوان یکی از مبانی اساسی در قانون گذاری کیفری، قائل به شأنیت و رسالت است. کلید واژه ها: عُرف، موضوعات کیفری، متصدی استنباط، موضوعات صِرفه کیفری، موضوعات مُستنبطه قانونی، موضوعات مستنط? عُرفی.